Werken aan veranderen wordt steeds gewoner. Als mensen en als maatschappij doen we niet anders. Desondanks blijkt het in de praktijk van organisaties lastig om met al die veranderingen om te gaan.

De afgelopen jaren heeft een groep veranderaars, docenten en auteurs, inzichten en concepten rond verandermanagement bij elkaar gebracht in een succesvolle leergang. Honderden deelnemers hebben deze inmiddels gevolgd. Met elkaar is het gedachtegoed van de leergang steeds verder uitgewerkt. Dat alles vormt de basis voor dit boek.

Essenties van verandermanagement is ontwikkeld rond een centraal model dat helpt om een brug te slaan tussen veranderkundige inzichten en de weerbarstige praktijk van de veranderaar. Het boek is opgebouwd rond vier kernvragen: Waarom? Wat? Hoe? Wie? (Ik!). Het in samenhang beantwoorden van deze vier vragen is de kern van ieder veranderproces. Daarbij worden inzichten aangereikt zoals organisatie- en veranderdiagnose, strategisch leren, nieuwe organisatievormen, samenwerken, kleurendenken, organisatiedynamica, interventies en leiderschap.

Een steeds terugkerend thema in Essenties van verandermanagement is het omgaan met dilemma’s. Hier zijn dat er drie: deel versus geheel, inhoud versus betekenis en ratio versus emotie. Uiteindelijk gaat het bij succesvol veranderen om de vraag of de betrokken medewerkers met elkaar (emotioneel) betekenis kunnen verlenen aan het veranderproces. Als een rode draad loopt het bespreken van die dilemma’s door alle hoofdstukken. Juist omdat het boek een collage is rond een model van meerdere auteurs en hun ideeën, biedt het een ongewone rijkdom aan inzichten en ‘stemmen’. Met inzicht veranderen in de praktijk komt zo een stap dichterbij.

Inhoud

Voorwoord van de redactie

DEEL I Introductie

1. Veranderen: balanceren tussen inhoud en proces - Marco de Witte en Jan Jonker

Inleiding

1.1 Het vierballenmodel

1.2 Waarom?

1.3 Wat?

1.4 Hoe?

1.5 Wie? Ik!

1.6 Op weg naar resultaat: emotioneel betekenisvol veranderen

1.7 Het constructionistisch perspectief: inhoud versus betekenis

1.8 Synthese

Literatuur

2. Veranderdiagnose: recht doen aan de dynamiek en de historie van organisaties - Maurits Jan Vink

Inleiding

2.1 Verandervragen

2.2 Perspectief 1. Het nieuwsgierige kind: waarom is de verandering nodig?

2.3 Perspectief 2. De archeoloog: hoe ging het in het verleden?

2.4 Perspectief 3. De fotograaf: hoe gaat de verandering eruitzien?

2.5 Perspectief 4. De regisseur: hoe geef ik de verandering vorm?

2.6 Tot slot

Literatuur

DEEL II Het veranderidee

3. Naar flexibele organisatievormen: veranderen in een kenniseconomie - Henk W. Volberda

Inleiding

3.1 Bewegen en toch stilstaan

3.2 Nieuwe organisatievormen

3.3 De paradox van flexibiliteit: een strategisch raamwerk

3.4 Enkelvoudige trajecten van flexibilisering

3.5 Duale trajecten van flexibilisering

3.6 Permanent flexibele organisatievormen

3.7 Het flexibele organisatielandschap van de toekomst

Literatuur

4. Alles is cultuur – ook een organisatie! - Peter van den Boom

Inleiding

4.1 De dynamiek van cultuur vanuit antropologisch perspectief

4.2 Achterwaarts verstaan en voorwaarts voeden

4.3 De reflectief-participatieve benadering

4.4 Consequenties van 'alles is cultuur' voor de veranderpraktijk

Literatuur

5. Lenzen op samenwerking - Edwin Kaats en Wilfrid Opheij

Inleiding

5.1 Instrumentarium voor samenwerken: stand van zaken en specifieke behoefte

5.2 Vijf kenmerken van een samenwerkingsvraagstuk

5.3 Omgaan met ambiguïteit en spraakverwarring

5.4 Lenzen op samenwerkingsrelaties

5.5 Meervoudig kijken naar samenwerking

5.6 Werken aan samenwerking op basis van indicatoren

5.7 De taal van samenwerken en bijpassend handelingsrepertoire

5.8 Tot slot

Literatuur

DEEL III Veranderbenaderingen

6. Veranderen in kleuren - Léon de Caluwé

Inleiding

6.1 De ontstaansgeschiedenis van de kleurentheorie

6.2 De essenties van de vijf kleuren

6.3 Empirie met betrekking tot de kleurentheorie

6.4 De toepassingsmogelijkheden van de kleurentheorie

6.5 Theoretische verdieping

6.6 Tot slot

Literatuur

7. De organisatie als babbelbox - Thijs Homan

Inleiding

7.1 Organisaties als babbelboxen

7.2 De babbelbox nader uitgewerkt

7.3 Organisatieverandering en verandermanagement

7.4 De babbelbox toegepast

7.5 Uitgebabbeld?

7.6 Eindbabbel

Literatuur

8. Veranderen vanuit Whole Scale Change - Antonie van Nistelrooij

Inleiding

8.1 Introductie proposities

8.2 Whole Scale Change en Large Group Interventions

8.3 Het belang van groepsoverstijgend veranderen

8.4 Systemisch kijken vanuit sociale gehelen

8.5 Praktische implicaties

8.6 Enkele do's en dont's

Literatuur

9. Ontketenen van professionals – Emotie als slot en sleutel - Paul Kloosterboer

Inleiding

9.1 Geketend potentieel

9.2 Emotie als slot

9.3 Emotie als sleutel

9.4 Van waarnemen naar waarmaken

9.5 Theoretische en praktische implicaties: bruggen slaan

9.6 Tot slot

Literatuur

DEEL IV Veranderen, hoe pak je dat nu aan?

10. Gedoe komt er toch! - Joop Swieringa

Inleiding: organisatieverandering is een collectief proces

10.1 Gedoe

10.2 Het herkennen van gedoe

10.3 Gedoe is iets anders dan weerstand

10.4 Gedoe op tafel: een paradoxaal proces

10.5 Gedoe op tafel: de principes

10.6 Gedoe op tafel: de communicatieregels

10.7 The medium is the message

Literatuur

11. Over veranderstrategie en interventies: bouwstenen voor een veranderplan - Jan Jonker en Marco de Witte

Inleiding

11.1 Eerste-, tweede- en derde-ordeveranderingen: over veranderbreedte en -diepte

11.2 Veranderbenaderingen: Reizen, Trekken en Pendelen

11.3 Wat zijn interventies?

11.4 Zoeken naar een bruikbare indeling

11.5 Maken van een interventieplan

11.6 Tot slot

Literatuur

12. Leiderschap is vooral weten wat je niet bent - Henk van der Honing

Inleiding

12.1 Panta rhei, een oud inzicht…

12.2 'Anders' vraagt om een leider

12.3 Een kort resumé

12.4 Tot slot

Literatuur

13. De waarde van lichte irritaties bij veranderprocessen - Maurits Jan Vink

Inleiding

13.1 Lichte irritaties komen overal voor

13.2 Aanpak van veranderen leidt tot irritaties

13.3 Aanknopingspunten voor veranderaars

13.4 Tot slot

Literatuur

DEEL V Epiloog

14. De kunst van het veranderen: uitdagingen en dilemma's - Jan Jonker, Maurits Jan Vink en Marco de Witte

Inleiding

14.1 Uitdagingen voor de komende jaren

14.2 Omgaan met dilemma's: niet kiezen, maar overstijgen!

14.3 'Deel en geheel': het verkennen van een derde orde van verandering

14.4 'Inhoud en betekenis'

14.5 'Ratio en emotie'. Of: raken we ons vak kwijt?

14.6 Tenslotte: de kunst van het veranderen

Literatuur

Over de auteurs

Trefwoordenregister

Auteurs

Marco de Witte

Marco de Witte is veranderkundige en werkt als adviseur, spreker en coach. Hij raakte tijdens een succesvolle academische carrière gefascineerd door het verbinden van theorie en praktijk. Hij richt... Meer

Lees meer

Jan Jonker

Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam ondernemen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. De afgelopen jaren heeft hij daarnaast de Pierre de Fermat-leerstoel aan de Toulouse Business School in Frankri... Meer

Lees meer

Maurits Jan Vink

Drs. Maurits Jan Vink (CMC) is sinds 1990 actief als organisatieadviseur. Hij is opgeleid als organisatie- en klinisch psycholoog. Voor zijn studie psychologie, studeerde hij korte tijd chemische t... Meer

Lees meer