Begrijp jezelf, begrijp de ander

12 februari 2008
Een `Sonja Bakker` onder psychologie-boeken
En dat zie ik als compliment. Het is een zeer praktische vertaling van de schier oneindige hoeveelheid aan modellen die er `in de markt` zijn voor persoonlijkheden, motivatie en interactie. Ze worden door Harry benaderd op basis van hun overeenkomsten. Hierdoor kom je tot hele verrassende conclusies en zie je dat er sprake is van veel overlap, en ook dat het ene model net even andere aspecten belicht van een/jouw persoonlijkheid dan het andere. Hij gebruikt een aparte benadering, die mij in ieder geval zeer aanspreekt. Geen theoretisch hoorngeschal, maar een praktische vertaling van hoe je je voelt, waar dat door kan komen en hoe dat `past in het model`. Ook de gekozen vorm is aantrekkelijk: elke linker bladzijde een plaatje en elke rechter bladzijde de bijbehorende uitleg en beschrijving. Hierdoor is het makkelijk om `even` terug te bladeren of het boek te gebruiken om iets op te zoeken. Zo is het ook te lezen, niet zozeer `van voor naar achter` maar `begin ergens en kijk verder naar voren en naar achter`. Waar je ook begint, overal zie je woorden en termen (en soms ook plaatjes) horen bij de bekende modellen, zoals beschreven in veel andere boeken. Hier staan die modellen echter (bijna) allemaal in! Wat helaas ontbreekt is een voorwoord dat kort schetst hoe het boek in elkaar steekt en wat de bedoeling van de schrijver is. Maar dat kan wel geregeld worden in een volgende druk. Kortom, een prima boek voor iemand die het overzicht zoekt en verschillende theorieën wil vergelijken. En met behulp van de toets op de CD kun je ook je eigen plek in het boek terugvinden: ook verrassend!

29 december 2007
Heel erg compleet!
Het is een heel compleet boek, je leert over jezelf en over anderen. Je moet het niet achter elkaar door lezen, lees steeds een stukje. De CD-rom die er bij zit is een goede aanvulling en ook erg compleet. Je kunt jezelf testen door 68 vragen te beantwoorden. Ook geschikt als studieboek.

Wie ben ik? Wat drijft mij? Hoe ben ik te bespelen? Dit zijn een paar van de grote vragen die trainer en organisatieadviseur Harry van Veen in het onlangs verschenen Begrijp jezelf, begrijp de ander bespreekt.

Persoonlijke ontwikkelng blijkt geen makkelijke opgave te zijn. Ruim 600 pagina`s zijn nodig om zowat alle beschikbare modellen en theorieën uit de psychologie aan te halen waarmee een lezer meer van zlchzef en anderen zou kunnen begrijpen.

In het boek staan bij elk hoofdstuk steeds drie vragen centraal: waar wil je naartoe. hoe wil je er komen en van waar vertrek je? Zo zijn er diverse beschermingsmechanismen die mensen ontwikkelen en toepassen. Een moralserende perfectionist is bijvoorbeeld iemand die geleerd heeft zichzef in toom te houden en woede om te zetten in perfectionismedrift. aldus Van Veen. Alle opgespaarde woede komt dan tot uiting als een ander beginselen of regels met voeten treedt.

In relatie tot anderen spelen wij meestal ook bepaalde rollen: Een poortwachter wil graag de teamgeest onder controle houden, een volger beweegt het liefst met de groep mee en een gevoelskatalysator maakt stemmingen en gevoelens bespreekbaar. Maar er zijn vervolgens ook uiteenlopende persoonlijke rollen, zoals de aanvaller die graag afkeurt, de blokker die het liefst overal tegen is en een deserteur die doet alsof hij er simpelweg niet is.

Van Veen spreekt over`dvd-patronen` die ieders denken, voelen en doen beheersen. Het brein is volgens hem in feite een dvd-speler die steeds dezelfde persoonlijke deuntjes afspeelt. Ek persoonlijk patroon is een overlevingsmechanisme dat bij bepaalde prikkels of spanningen wordt geactiveerd. Een dvd-patroon als afhankelijkheid werkte wellcht In het verleden goed toen iemand nog daadwerkelijk afhankelijk was van zin ouders, maar kan volgens de auteur op latere leeftijd de ontwikkeling aanzienlijk beperken. Inzicht krijgen in onze automatische, onbewuste overtuigingen en reacties zorgt ervoor dat wij aanzienijk meer keuzevrijheid krijgen, vindt hij. `De route om langs bewuste weg bevrijd te worden van je beperkingen loopt via de werkelijkheid: de wereld van de feiten.`

Begrijp jezelf, begrijp de ander is een mooi staaltjee onderzoekswerk. De auteur heeft zich er allesbehalve makkelijk van afgemaakt. Meer dan honderd psychologische zienswijzen worden besproken, die weer verdeeld zijn over zes aandachtsgebieden: persoonlijkheid, waarnemen, motivatie, interactie, beïnvloeden en leren. Elementen uit de ontwikkelingspsychologie, sociale, cognitieve, analytische, esoterische, culturele en humanistische psychologie komen uitgebreid aan bod. En alsof dat nog niet genoeg is, krijgt de lezer een cd met een psychologische test om nog meer inzicht in zichzelf te krijgen.

Het boek is in tegenstelling tot veel managementboeken dan ook zeker geen licht verteerbare kost te noemen. Het wordt de lezer eveneens niet gemakkelijk gemaakt. De vele kleurrijke tekeningen, citaten en parabels vergroten de toegankelijkheid helaas niet. Het boek lijkt hierdoor te veel op een losgeslagen powerpointpresentatie in drukvorm.

Begrijp jezelf, begrijp de ander is er wel in geslaagd een overzicht te bieden van tientallen jaren psychologische modellen en theorieën. Daarmee lijkt het nog het meest op een moderne encyclopedie. Door de test en praktijkvoorbeelden kan de lezer uitgebreid aan het werk, mits hij niet volledig de weg kwijtraakt in de overweldigende hoeveelheid informatie.
Deze recensie is geschreven door Dominique Haijtema, freelance journalist en sociaal psycholoog.

Begrijp jezelf, begrijp de ander. Een titel die prikkelt. Om een ander te kunnen begrijpen, moeten we eerst onszelf begrijpen. En dat valt vaak nog niet mee. Wie in de zelfhulpboeken duikt, komt namelijk al snel tot de conclusie dat we op heel veel manieren naar onszelf kunnen kijken. Dat heeft Harry van Veen waarschijnlijk ook gedacht. Persoonlijke ontwikkeling is niet eenvoudig. We staan nu ergens, maar we willen meer. Dat, maar ook waar wil je heen en hoe kom je daar, worden beschreven in het boek. Meer dan honderd gangbare psychologische theorieën en modellen zijn uit de kast gehaald om de volgende vragen te beantwoorden: Wie ben ik? Wat neem ik waar? Wat drijft mij? Wat maakt dat ik contact maakt? Hoe ben ik te bespelen? Hoe ontwikkel ik mij? En alsof al die theorieën nog niet genoeg zijn, zit er ook nog een CD bij het boek met persoonlijkheidstests om jezelf nog beter te leren kennen. Iemand die de tijd heeft om alle 600 pagina’s van het boek door te spitten, leert ongetwijfeld veel over zichzelf. Maar doordat alle theorieën mij eerder begonnen te duizelen, heb ik het opgegeven voor het einde van het boek. Gelukkig kende ik mezelf al, weet ik wat mijn kwaliteiten en valkuilen zijn, wat mij drijft en hoe ik me nog verder kan ontwikkelen. Een zelfhulpboek is het niet en ik zal het mijn cliënten dan ook niet snel aanraden om aan de hand van dit boek op zoek te gaan naar zichzelf omdat door alle theorieën de verwarring van mensen die kampen met identiteitsproblemen waarschijnlijk alleen nog maar groter wordt. Ik zie het boek meer als een soort encyclopedie. En alleen al om die reden, hoort het mijns inziens wel in de boekenkast thuis van iedereen die geïnteresseerd is in de menselijke psyche.

Zelfkennis is ontzettend belangrijk als je je leven wilt sturen op een manier die bij je past. In dit boek worden uiteenlopende theorieen gepresenteerd die delen van je persoonlijkheid blootleggen. Aan de hand van gemakkelijk toegankelijke theorie, een steeds terugkomende koppeling naar zelfreflectie en het beschrijven van relaties tussen verschillende elementen van je persoonlijkheid komt de lezer een hoop over zichzelf en anderen te weten. Op elke linkerpagina staan schematische of modelmatige afbeeldingen die de theorie en relaties met anderen verhelderend weergeven. Op de bijgevoegde cd-rom is een excelbestand voor zelftoetsing beschikbaar. Op basis van een ingevulde enquete kan de lezer bekijken hoe hij op de verschillende elementen scoort. Kleurrijke lay-out. Achterin een literatuuropgave. Een bijzonder boek door de manier waarop allerlei denkbeelden aan elkaar gekoppeld worden op een wijze die praktisch toepasbaar is. Drs. M.L. de Jager